juli 22, 2010
Dagelijkse momenten
Een greep uit het dagelijkse leven:
“Ja ne govorim Bosanski “(sorry, ik spreek geen Bosnisch) Een keer de reactie gehad: “Ik ook niet, alleen Servisch.”(vrijwel dezelfde taal, alleen verschil van dialect). Maar meestal steken mensen meteen een heel verhaal af. Aardig is iedereen. Beleefd nauwelijks. De taal en de communicatie is direct, soms bot, maar vooral duidelijk. Bosnisch gaat in korte woorden. Als je opbelt zegt de andere lijn of “Wat?” of “Wat wil je?” Soms weet ik niet of iemand me zat is of juist blij me te zien. Krijg de code niet te pakken. Thuis wel. Daar kan alles. Het eerste wat de moeder van Biba (nooit eerder ontmoet) deed, was over mijn been wrijven en haar voeten achter mijn rug op de stoel nestelen. De Bosnische tv is niet te ontvangen aan de grens met Servië, alleen per satelliet. De Bosnische GSM werkt niet aan de overkant van de rivier (= Servië). De bankautomaat vraagt of ik Engels of Servisch wil als ik mijn pasje erin steek. Ik ben toch eigenlijk in Bosnië, dus waarom staat er geen Bosnisch (nota bene een bank). De kinderen in onze workshop kletsen, schreeuwen en maken grappen met elkaar maar schrijven in twee verschillende schriften: Latijn of Cyrillisch. Melk uit Bosnië is soms niet te vinden in de supermarkt. De ingrediënten op het pak appelsap staat in 3 talen, maar er staat precies dezelfde tekst. Eén op de tien auto’s in Bratunac heeft een Nederlands nummer bord. Het zijn geen toeristen, maar Bosnische Nederlanders die na het Srebrenica drama direct asiel kregen in ons land. In het dorpje Redici spreekt de helft van de mensen Nederlands. Toen zij verdreven werden, kwamen ze toevallig op een transport van het Rode Kruis naar Nederland. Ook veel auto’s uit Zwitserland. De Oostenrijkse NGO Bauern helfen Bauern wordt hier per ongeluk soms Helfen bauern Helfen genoemd. Je kan hier ‘s nachts de melkweg zien. Iedereen rookt overal. Er wordt daarbij veel koffiedik gekeken, bij de afwas vind je minstens één kopje op zijn kop. De poederachtige koffie laat prachtige vormen achter. Zoals de schilderijen van Edvard Munch en Egon Schiele. Bomen, wortels, dierkoppen, menselijke figuren. Elke ochtend komt een eendenfamilie overgezwommen naar de Bosnische kant van de Drina, omdat er aan de Servische kant gejaagd wordt. Om drie uur ‘s middags zwemmen ze weer terug. Ze staan bekend als de vluchtelingeneendenfamilie. Er is altijd veel eten omdat er altijd iemand onverwachts mee eet. We hebben nog nooit alleen met onze gastfamilie gegeten. Ik kan de verschillende s-klanken (se ze sje tsje dje tj) in de Bosnische taal niet uitspreken, waardoor ik nogal hilarisch schijn te praten. Sinds een paar dagen is er het spelletje “Geef Giselle zoveel mogelijk woorden met verschillende s-klanken” uitgevonden. Van de douanier mag ik geen foto van hem maken, wel van de brug over de Drina (de grensovergang). Hij mag wel tegen mij zeggen dat ik wel een mooie vrouw ben die hier maar moet trouwen. Laatst schoot iemand in de lucht, midden in de winkelstraat. Mijn taxichauffeur haalde de schouders op, “crazy Balkan”. Als ik aan de Drina zit, vandaag met veel zwemmende toeristen, en zie hoe ongelooflijk hard deze rivier stroomt, moet ik telkens denken aan de vele lijken die hierdoor heen gestroomd zijn. Ik vroeg aan de jongeren hoe het voor ze was, dat leven na de oorlog, een spontaan groepsgekreun brak los, “niet weer die vraag”. Bijna rijdt hier schandalig te hard, zonder gordels, vaak midden op de weg. Er zijn al twee honden in het dorp doodgereden. Een zagen we gebeuren, de automobiliste (twee kindjes achterin) deed het min of meer bewust. Remde wel wat af, toeterde een keer, maar toen het hondje niet opzij ging besloot ze m van de weg af te rijden. Dierenliefde is hier volop, maar dierenrechten is nog nooit aan gedacht. Men is gek op de poes en de hond, maar de laatste zit altijd in een hok of aan een lijn van 1 meter. Dat de hond van mijn moeder geopereerd is voor 750 euro wekt hier een lachsalvo op. De zonsondergang is hier prachtig, precies tussen twee bergen door. Ik zit het liefst ‘s avonds om de hoek in het donker naar de frambozen boomgaard en het aardappelveld te kijken. Rikki, de opgesloten hond, zit dan naast me. We luisteren naar allerlei gezoem, gescharrel, Balkan muziek ver weg, gezang van moeder en dochter binnen, gerammel van pannen en een enkel geroep in de verte. Dan wordt de lucht koeler, klinken er krekels en soms is er een schot, ergens.
